Γυρίσαμε συστηματικά την παλιά μικρή πόλη, πρωτεύουσα του Μαραμπέλου, που σώζει υπολείμματα των κτιρίων των αρχών του αιώνα μας και κυρίως έχει νέα κτίσματα, που δίνουν την σημερινή μορφή της, στην οποία διακρίνεται, κάποιο χρώμα νεοκλασικό. Είναι το πιο προσεκτικά δομημένο οικιστικό σύνολο της Κρήτης και παρά την απουσία κτισμάτων των αρχών του αιώνα ή παλιότερων, έχει χρώμα και ύφος δικό της, ταυτότητα, με νέα γράμματα, εν τούτοις όμορφη και ενδιαφέρουσα.
Είναι ίσως και γιατί εδώ εργάσθηκαν ταλαντούχοι αρχιτέκτονες και υπήρξαν ιδιοκτήτες που μπορούσαν να επιλέξουν,χωρίς παρωπίδες μικρών και ανόητων, συμφερόντων -είναι γιατί η πολιτική παράδοση του τόπου συνδέεται με προσωπικότητες, όπως ο Κούνδουρος και Κοθρής (ας ξεχάσουμε την γενική, πολιτική τους θέση)που δεν έβλεπαν τελείως μυωπικά , το μικρό λιμανάκι, μα σχεδίασαν όταν μπορούσαν , με ανοικτές γραμμές, το μέλλον του. Μα η πολιτική ιδιεταιρότητα του Αγίου Νικολάου φαίνεται καλύτερα στις δημοτικές εκλογές: οι τρεις τελευταίες εκλογές απέδωσαν δημοτικούς άρχοντες που εξέφραζαν τρία διαφορετικά κόμματα!
Δεν μπορούμε να μην φέρουμε όμως στο νου, τον Γιώργο Θεοδοσόπουλο, αρχιτέκτονα της γενιάς του 60-65, που δούλεψε εδώ και εκπόνησε και το πρώτο σχέδιο της επέκτασης του ρυμοτομικού σχεδίου (του 1905-1951 !) κάποια σπίτια φέρουν την σφραγίδα του σημαντικού ταλέντου του και όποιος θέλει να δει τι σχεδίαζε, ας ψάξει την βίλα του Ν.Κούνδουρου, κοντά στην θάλασσα.
Ας γυρίσουμε στην Κυτροπλατεία, που μας ξαναφώτισε την σελήνη των παιδικών χρόνων , τ΄ Αυγουστιάτικο ολόγιομο φεγγάρι, είναι εδώ πιο μεγάλο πιο λαμπερό, διατρέχει νωχελικά ολόκληρη την τροχιά του, στις 4 Σεπτεμβρίου και η αρχαία πόλη Λατώ της Καμάρας, φαίνεται μεγαλοπρεπής και ο ναός της Λητούς , έχει επίσημες τελετές,που συνδέονται με την γέννηση των Θεϊκών διδύμων(Απόλλων-Άρτεμις)
Όμως ο Άγιος Νικόλαος, δεν είναι πια το κέντρο διακοπών του παρελθόντος, τότε που ο Ζυλ Ντασέν, εγκαινίαζε την τουριστική άνοιξη του νησιού μας και η χαριτωμένη σύντροφός του η Μελίνα Μερκούρη, λικνίζονταν στα πράσινα νερά, σαν νεράϊδα αρχαίων καιρών. Η μεγάλη τουριστική βιομηχανία άπλωσε τις εγκαταστάσεις της παντού, και ανάδειξε νέα περιοχή, που είναι τώρα στην αιχμή του δόρατος, την Ελούντα. Μα και μετά το μεγάλο κύμα της εικοσαετίας 70-90, όλα έχουν μπει σε άλλη τροχιά. Η τελευταία οικονομική κρίση, τιθάσευσε ακόμα περισσότερο την κίνηση, και αποκατάστησε μια ισορροπία, που δεν φαίνεται να αλλάξει.