Οι διαδρομές στο Αιγαίο του Νίκου Καββαδία στα 1974
Το “Τραβέρσο” εκδόθηκε στα 1975 και εξέπληξε πολλούς από τους φίλους της ποίησής του Καββαδία. Το αναλύει ο Τάσος Κόρφης, που γράφει μεταξύ άλλων :” Ο ποιητής τραβερσάρει(σ.al.=πάει κόντρα)στον καιρό για να σωθεί. Νιώθεις το τρίξιμο από τους σκουριασμένους αρμούς, το μουσώνα που ραγίζει τα ρέλια, τον άσπρο καρχαρία που περιμένει.(…)
Το ποίημα δονείται από εσώτατο ρίγος θανάτου.(…)Τίποτε δεν μπορεί να δώσει, έστω λίγο φως σ΄αυτή τη τελευταία πορεία. Το γαλάζιο, παιδικό πρόσωπο του μικρού παιδιού(παραμύθια του Φίλιππου) η φλόγα της νέας γυναίκας που τόσο απελπισμένα αγάπησε (Fata Morgana), η ανάμνηση, ακόμα η θάλασσα, αιώνια ερωμένη του με την ατέλειωτη περιπέτεια: κλεισμένοι οι δρόμοι πια γι αυτόν. Η επιστροφή στην ξηρά ένα ναυάγιο και το ξεκίνημα μια άσκοπη επανάληψη. Έρωτας για τη ζωή χωρίς δύναμη. Αντίσταση γεμάτη παραδοχές( Θα μείνει ο ναύτης να μετρά το άσπρο χαλίκι)”
Κι εκτιμά ο Τ.Κ. στο βιβλίο του για τον Μαραμπού το 1991: “ Το ξέρω πως λίγοι, θ αγαπήσουν αυτά τα πικρά ειλικρινή ποιήματα”
Φαίνονται σωστές πάνω κάτω οι διαπιστώσεις και εκτιμήσεις του άλλου ναυτικού ποιητή για τον συνάδελφό του, μα ίσως να μην είναι έτσι και βέβαια δεν συνέβη το τελευταίο, ο κόσμος αγάπησε το “τραβέρσο” και ξεχώρισε το περίφημο “Φατα Μοργκάνα”.
Ο Νίκος Καββαδίας στο τελευταίο διάστημα της ζωής του , ευτύχησε να ερωτευθεί (Για πρώτη φορά τόσο) και να δει καταρρέει η Δικτατορία της απαίσιας(άθλιας)μορφής. Συνέβησαν αυτά που και στα πιο απίθανα όνειρα του δεν μπορούσε να φαντασθεί. Βρέθηκε και σε εύκολα ταξίδια στο Αιγαίο και συνάντησε και νέους ανθρώπους εντάχθηκε σε μια συντροφιά που ταίριαζε στις περιστάσεις της ζωής του. Ο Μαραμπού του 1974, δεν ήταν ο ναύτης που γύριζε από λιμάνι σε λιμάνι, αναζητώντας παρέες και πρόσκαιρες χαρές, δεν ήταν ο ποιητής που πολλοί εκτιμούσαν στους λογοτεχνικούς κύκλους και αρκετοί δύσκολα έκρυβαν κάποια επιτίμηση ή υποτίμηση(δεν έγραψε κάποτε ο δικός μας Α.Δικταίος-πάρα πολύ άδικα-ότι τα ποιήματα του, (είναι)άμεσα επηρεασμένα από τις “νοσταλγίες” του Κ.Ουράνη, και …βρίθουν χασμωδιών 😉
Ο Νίκος Καββαδίας, ήταν τυχερός γιατί συνάντησε ότι λαχταρούσε σ΄όλην του τη ζωή, τη μεγάλη αγάπη, τον ειλικρινή έρωτα και ακόμα γιατί του έτυχε να ζήσει την πτώση ενός απαίσιου καθεστώτος – που τον έπνιγε και κατέστεφε και τη χώρα του. Μα όλα ήταν απροσδόκητα, δημιούργησαν αναπόφευκτες εντάσεις στον ευαίσθητο ποιητή -πιο μεγάλες από όσο μπορούσε να υποθέσει και ν΄ αντέξει – ας είχε ζήσει την απελευθέρωση του 1944, ας είχε περάσει από χίλιες αγκαλιές. Τώρα ήταν αλλιώς, πλησίαζε τα 65 χρόνια του, η Σκύλλα και η Χάρυβδη παραμόνευαν σε κάθε του κίνηση και το ήξερε καλά και φοβόταν και δεν τον ένοιαζε.
Από την άνοιξη του 1974 έως το φθινόπωρο, κάθε βδομάδα γύριζε όλο το Αιγαίο, έναν κύκλο, από Πειραιά, Ηράκλειο Κωνσταντινούπολη Πειραιά. Μια στάση 5 ωρών στην Κρήτη, έδωσε την ευκαιρία, να γνωρίσει, μερικούς ανθρώπους, που ο πρεσβύτερος ήταν 30 χρόνια νεώτερος του, μια γενιά ακριβώς. Μόλις πάτησε στο χώμα στην προβλήτα τους Βενετσιάνικου λιμανιού, στις 14 Απριλίου του 1974, Τον υποδέχθηκαν θερμά τρεις τέσσερις νέοι, με γένια και χτένια.
Χαμογέλασε από την ψηλή σκάλα πριν πατήσει το έδαφος, μετά τις χειραψίες και τις αγκαλιές – ρώτησε : ποιος σας ειδοποίησε, γράφει κανείς; Υπέθεσε (λογικά) ότι κάποιος επίδοξος ποιητής ή συγγραφέας, ενδιαφέρθηκε γι αυτόν. Μα τότε το μόνο που μας ένοιαζε ήταν η πτώση της χούντας και νοιώθαμε την αλλαγή να πλησιάζει…
Κι ο Καββαδίας λόγω της έκδοσης του “Γαλαξία” είχε “κατακτήσει”, τους φοιτητές της γενιάς του 114, χωρίς να χρειάζεται το (χρήσιμο τότε) αριστερό διαβατήριο που τώρα όμως, την άνοιξη του 1974 του έδινε την αίγλη του ακραιφνούς δημοκράτη στην Κρήτη, που η επάρατος δεν κατάφερε σε καμιά περίπτωση να προσεταιρισθεί ή πειθαρχήσει. Ένας αγαπημένος ποιητής μα και βαμμένος δημοκράτης, χωρίς υποτροφία “ΦΟΡΝΤ” ( που είχε δεχθεί ο Ελύτης κι ο Τσίρκας) χωρίς αλισβερίσι με το σκληρό και γελοίο καθεστώς, ήταν ένα χελιδόνι, προμήνυε έναν καλύτερο καιρό, που περιμέναμε με αγωνία.
Ομως θα σας κουράσαμε, αργότερα συνεχίζουμε…
Σημείωση:Το σχέδιο είναι του Β.Σπεράντζα, από το κείμενό του στο ΔΙΑΒΑΖΩ τεύχος 437/2003 σελ.87
ΑΛΚΜΑΝ 