Νίκος Βασιλάκης, ο «Δάσκαλος» , ένας άγιος της γειτονιάς μας

Νίκος Βασιλάκης, ένας άγιος της γειτονιάς μας

Επιστολικό δελτάριο του 1967, προς τη σύζυγο – από την εξορία του «Παρθενίου»,Λέρος

Σάββατο (29.1.2011) με σιγανή βροχή και βόλτα στα στενά της παλιάς πόλης, αυτή τη φορά διαδρομή από Κομμένο Μπεντένι,Πανάνειο και οδό …….Ξέρω καλά την περιοχή που αλλάζει με αργό ρυθμό, τα παλιά κτίσματα εξαφανίζονται, κατεδαφίζονται για νέες οικοδομές ή βουλιάζουν -οι φθορές δεν αντέχονται πια. Ένα όμως κτίριο τράβηξε την προσοχή μου, πως δεν το χα δει άλλη φορά; Το φωτογράφισα γρήγορα, οι σταγόνες της βροχής δυσκόλευαν. Μια γυναίκα πρόβαλε από την πόρτα του, λαϊκή μορφή προχωρημένης ηλικίας. Σαν γνωστή μου φάνηκε, είσθε η κυρία Παγώνα ; ρώτησα διστακτικά. Άνοιξε την αγκαλιά της και με οδήγησε στο εσωτερικό του νοικυρεμένου σπιτιού της, “το Δάσκαλο θέλεις, να τον” μου έδειξε στην πολυθρόνα έναν κουρασμένο αδύνατο άνθρωπο.

Πλησίασα και χαιρέτησα με μεγάλη εγκαρδιότητα το Δάσκαλο, τον Νίκο Βασιλάκη που είχα αρκετά χρόνια να δω. Ανταπόδωσε με έκδηλη συγκίνηση τον χαιρετισμό, πως βρέθηκες βρε παιδί μου εδώ μ’ αυτήν την κακοκαιρία, αναρωτήθηκε. Τον παρατηρούσα προσεκτικά, ήταν καλά και το μυαλό του ξουράφι – όπως θα λεγαν οι χωριανοί του που τον είχαν τιμήσει πριν λίγον καιρό στο Αβδού, που γεννήθηκε στα 1918. Άρχισε να μιλάει αργά , η κουβέντα ξετυλιγόταν σαν μεταξωτή κορδέλα, κράτησα δυο σημειώσεις. Ήξερα μέσες άκρες τη ζωή του, μα είχαν περάσει πολλά χρόνια, η μνήμη σκουριάζει, χάνονται λεπτομέρειες .
Ο Νίκος Βασιλάκης, δεν είναι μια από τις αντίκες της πόλης μας, από τα ζωντανά μνημεία της, δεν είναι μια διασημότης της πολιτικής η της Τέχνης. Είναι είναι ένας κοινός άνθρωπος, μορφωμένος και καλοσυνάτος, μα τον τον ξεχωρίζει: η ασυνήθιστη, σπάνια, εντιμότητα και η εξαιρετική προσήλωση, στις απόψεις και τις ιδέες του. Είναι υψηλόφρων και ταπεινός, δίνει για να μην πάρει, προσφέρει και από το υστέρημα της καρδιάς του, χωρίς να περιμένει όχι ανταπόδοση μα ούτε ευχαριστώ.
Κι έγινε πιο πολύ κι από αυτό, η πατρίδα του, αντί να τον τιμήσει, για την προσφορά του στην Αντίσταση, τον φυλάκισε κάποτε για 20 χρόνια ! Δεν είπε τίποτα, κανείς δεν μπορούσε να δεσμεύσει την αγαθή τίμια απροσκύνητη καρδιά του.

Κι όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και η αναγνώριση της Εθνικής αντίστασης , ανάσανε ο Νίκος Βασιλάκης, είχε περάσει πια τα 70 του χρόνια μα ένοιωθε νέος – έγινε συνταξιούχος μετά από 40 χρόνια διώξεων, η πατρίδα έστω καθυστερημένα χαϊδεψε το σκελετωμένο, γέρικο κεφάλι του.
Ο διάσημος σύντροφος του των σκοτεινών και ηρωϊκών χρόνων Ιάννης Ξενάκης, όταν ήρθε κάποτε στην Ελλάδα (μετά από παραμονή 28 χρόνων στο Παρίσι, όπου και διέπρεψε) αρνήθηκε να δείξει το ελληνικό διαβατήριο στον έλεγχο του αεροδρομίου, προτίμησε το Γαλλικό :”αυτή η χώρα (Ελλάδα) μου στέρησε κάποτε την υπηκοότητα. Δείχνω λοιπόν το διαβατήριο που μου διευκόλυνε η ζωή”(*)είπε, ίσως είχε δίκιο – μα ο Δάσκαλος, είναι απλός ιθαγενής, δεν θα διάλεγε άλλη πατρίδα, δεν είχε εξ άλλου και άλλο αίμα να δώσει.

Όταν μεσημέριασε πια και φάνηκε κουρασμένος, διακόπηκε η διήγηση, δεν πρόλαβα να τον ρωτήσω αν στο “Λόχο του Λόρδου Μπάϊρον” ήταν μαζί με τον πασίγνωστο στο χώρο της τέχνης, συνθέτη ηλεκτρονικής μουσικής. Υπάρχουν διάσημοι επιστήμονες και καλλιτέχνες συλλογιζόμουν, προσφέρουν με το έργο τους, τους θαυμάζουμε και τους χειροκροτούμε , πιο κοντά όμως δίπλα μας, τελείως απαρατήρητοι ζουν οι ήρωες της καθημερινής ζωής και οι άγιοι των πολιτικών και κοινωνικών αγώνων. Ο “Δάσκαλος” ξεχωρίζει ανάμεσά τους, χωρίς να επιζητήσει (να έχει ανάγκη) ιδιαίτερων τιμών – του φτάνει το χωριό του (που τον θυμήθηκε πέρσι) και του περισσεύει.
Προσφέρει και με την τελευταία ικμάδα του ότι μπορεί – στα 93 του χρόνια διατηρεί την οξύνοια και την μεθοδικότητά του, μαζεύει στοιχεία συμπληρώνει το πλούσιο αρχείο του, που έχει ήδη καταθέσει στη Βικελαία Βιβλιοθήκη.
Ας είναι καλά, ας φτάσει τα εκατό, οι φίλοι του που τον έχουν χάσει από την αγορά, τον σκέφτονται και του στέλνουν τους πιο θερμούς εγκάρδιους χαιρετισμούς.

(*)= Από συνέντευξη της Φρανσουάζ Γκαργκούιγ, συζύγου του (Γ)ιάννη Ξενάκη στο “ΒΗΜΑ” της 30.1.2011

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΟΛΙΚΟΥ ΔΕΛΤΑΡΙΟΥ ΠΟΥ ΣΤΕΛΝΕΙ ΤΗΝ 1η/11/1970 Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΤΗΝ ΣΥΖΥΓΟ ΤΟΥ (ΠΑΡΑΧΩΡΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΓΩΝΑ ΒΑΣΙΛΑΚΗ- ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΟΤΙ ΚΡΑΤΗΣΕ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ)

1-11-1970 ( Στρατόπεδον Παρθενίου Λέρου, Λέρος)

Αγαπημένη μου Παγώνα

Στο χθεσινό γράμμα μου λες ότι δουλειές έχεις αλλά μπόρεση λίγη. Θα ήθελα να μου γράψεις που οφείλεται αυτό. Στα νεύρα, στις στενοχώριες ή σε αρρώστια; Τι σου λένε οι γιατροί; Μια φορά μου έγραψες ότι έκανες ενέσεις, τις σταμάτησες τώρα; Πηγαίνεις στο γιατρό ή άφησες τον εαυτό σου και δεν ενδιαφέρεσαι για την υγεία σου; Γράψε μου γιατί το πρώτο πράγμα που με ενδιαφέρει είναι αυτό. Περισσότερο και από τον εαυτό μου γι αυτό και με στενοχωρούν όπως καταλαβαίνεις τέτοια πράγματα. Προχθές πήρα την επιταγή 400 δρχ μου γράφεις πως αργότερα θα μου στείλεις κι άλλα. Μην στείλεις πριν περάσει μήνας. Με φτάνουν αυτά. Ευχαριστήθηκα που μου γράφεις ότι σου έμεινε χρέος 500 δρχ. Να δεις όμως τι θα κάνεις με τηλ τελεία και παύλα που μου γράφεις.

Δεν φαντάζομαι να με πληροφορείς πάλι σε λίγο για νέα χρέη. Πες στο Μιχάλη ότι πήρα τις εφημερίδες. Δε με νοιάζει που έρχονται μαζεμένες. Αρκεί να’ ρχονται. Όλο και κάτι μαθαίνει κανένας από αυτές για το Ηράκλειο και όλη την Κρήτη. Δεν θα θελα μόνο για το λάδι να υποβάλλεσαι στον κόπο να μου στέλνεις δέμα. Όσον αφορά τις καινούργιες ελιές δεν πειράζει πως θα αργήσεις. Καταλαβαίνω ότι είναι μπελάς το δέμα γι αυτό σου τα γράφω τώρα. Είπα στο Γιώργο ότι ήρθαν η Σωσώ με τη Ρηνούλα και περάσατε ένα απόγευμα μαζί. Κι αυτός ευχαριστιέται όταν μαθαίνει ότι σμίγετε. /////(**)μια παρηγοριά είναι κι αυτή όχι βέβαια η καλύτερη αλλ΄ εν πάση περιπτώσει κι εμάς τα βάσανα μας θα τελειώσουν κι όλα θα ξεχαστούν.
Δώσε χαιρετίσματα σε όλους τους συγγενείς και φίλους /////(**)

σε φιλώ. Νίκος Βασιλάκης

(**)=λίγες δυσανάγνωστες λέξεις