«ΤΟ ΜΠΟΡΝΤΕΛΟ» ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗ & «ΤΑ ΑΚΜΑΖΟΝΤΑ ΚΑΤΑΓΩΓΙΑ» ΤΟΥ ΖΑΪΜΑΚΗ

Μα η επικαιρότητα δεν σας αγγίζει, παρατήρησε στενός φίλος που κατά καιρούς σημειώνει θέματα μεγάλου ενδιαφέροντος. Καμιά φορά μια λέξη μας κάνει να αντιδρούμε σκέφτηκα όταν άκουσα γνωστό προπονητή του ποδοσφαίρου να εκτοξεύει την κατηγορία για το κράτος και το άθλημα που υποτίθεται ότι υπηρετεί: είναι μπορντέλα. Καθόλου πρωτότυπη έκφραση καθημερινού διαλόγου αλλά σπανίζει σε επίσημες στιγμές και σε τηλεοπτικές εκπομπές μεγάλης ακροαματικότητας που δεν είναι εύθυμες ή σατιρικές. Πορνεία λοιπόν το ποδόσφαιρο και το κράτος, βάρβαρες εκφράσεις, μα όχι άδικες εκτιμούν ενυπογράφως , σχολιογράφοι σοβαρών εφημερίδων (δες ΝΕΑ 6.5.2011). Η συνεχής επανάληψη της βρισιάς(από τα ΜΜΕ), ενόχλησε δεν είναι δα οι άνθρωποι του λαοφιλούς αθλήματος οι καταλληλότεροι κριτές των πάντων,χρυσοπληρωμένοι και μπερδεμένοι σε αγώνες αμφίβολους και εκδηλώσεις απείρου κάλλους.

Μα η λέξη έφερε στο νου το περίφημο σκίτσο του εκλεκτού καλλιτέχνη κ. Γιάννη Ανδρεαδάκη και το πρωτότυπο βιβλίο του κ. Γιάννη Ζαϊμάκη με το τίτλο «Καταγώγια Ακμάζοντα” που αναφέρεται στα πορνεία του Λάκκου, μιας κακόφημης γειτονιάς του παλιού Ηρακλείου. Οι δυο Γιάννηδες, ανήκουν σε διαφορετικές γενιές και τελείως άλλες κατευθύνσεις. Ο Πρώτος αντιποδοσφαιρικός και καλλιτεχνικός και αραχνοϋφαντος, ο δεύτερος επιστήμων ερευνητής, στιβαρός και φίλος της στρογγυλής θεάς, όπως φαίνεται από το δεύτερο βιβλίο του για την ομάδα “Εργοτέλης”.
Βρήκαμε και τις τρεις παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα που επιχείρησε ο Ανδρεαδάκης και ξαναξεφυλλίσαμε την εργασία του γνωστού κοινωνιολόγου καθηγητή, προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε ομοιότητες και διαφορές. Και οι δυο αναφέρονται στους οίκους ανοχής του Ηρακλείου πριν την απομάκρυνση τους από τις περιοχές που τους φιλοξενούσαν, στις νοτιοδυτικές συνοικίες της παλιάς πόλης.

Και οι δυο αναλύουν και συνθέτουν , ο ένας με βοήθεια της γνώσης και της επιστήμης ο άλλος με το αλάθητο καλλιτεχνικό ένστικτό του. Μας εντυπωσίασε η εκτεταμένη και κοπιαστική εργασία του Ζαϊμάκη, που εκδόθηκε πριν 12 χρόνια. Δείχνει στέρεη κατάρτιση, θεωρητική σκευή και πολύπλευρη γνώση, τομέων που δεν μας είναι οικείοι: ανθρωπολογία, εθνολογία κλπ. Όμως η πολύ προσεκτική και εκτεταμένη ανάλυση, δεν οδηγεί κατ΄ανάγκη σε συμπεράσματα αναντίρρητα. Η πολιτισμική δημιουργία στο Λάκκο, κάποτε θα ξανακοιταχθεί, θα τοποθετηθεί στον καμβά όλης της χώρας, να φανούν οι πραγματικές διαστάσεις των καλλιτεχνικών επιτευγμάτων. Θα μείνει το πανόραμα μιας εποχής στο βιβλίο του καθηγητή, για την πόλη μας, που απομόνωνε και συνέδεε, κοινωνικές ομάδες και στρώματα – συντηρούσε την αθλιότητα και χρησιμοποιούσε το γκέτο του Λάκκου, γιατί φοβόταν (όπως κάθε περιοχή) τη μόλυνση.

Το σχέδιο του Ανδρεαδάκη, συνοψίζει και περιγράφει, είναι μια μελέτη του εσωτερικού χώρου του οίκου ανοχής. Ο ευθυμογράφος βλέπει μέσα κι έξω τους ανθρώπους, με την ίδια συμπάθεια πόρνες και μουστερήδες, όπως θα΄λεγε κάποιος αλησμόνητος φίλος.
Τέσσερις ιερόδουλες και πέντε πελάτες, στην διαδικασία της πρώτης επαφής για την επιλογή. Δεν φαίνεται η Τσατσά (Πατρόνα), ούτε ο μπεζεβέγκης, που υπονοούνται. Μια συντροφιά που λες μιλάει πολύ χαμηλόφωνα με προσοχή σε κάθε λέξη. Το σαλόνι, μικροαστικού σπιτιού, στο κέντρο έχει καναπέ με κάλυμμα με δαντέλα, κάθονται τέσσερις κυρίες, με κοντές φούστες, όχι βέβαια μίνι(δεν είχε τότε καθιερωθεί ) καλοχτενισμένες με μυτερές γόβες και ανέμελο ύφος. Δεν φαίνονται Ηρακλείωτισσες, έχουν κάτι κοσμοπολίτικο. Σαν έχουν πάει βίζιτα (καθόλου ύποπτη) και παραξενεύονται που μαζεύτηκαν τόσοι άντρες γύρω τους.
Οι τρεις αρσενικοί του καναπέ, στην μιαν άκρη ένας πενηντάρης υπάλληλος, με σταυρωμένα χέρια και κακοδεμένη γραβάτα, στη μέση λαϊκός τύπος τριάντα και κάτι, με ανοιχτό “μπέτη” και κομπολογιά και στην άλλην άκρη μαγαζάτορας (μπακάλης μάλλον) με γιλέκο και ασπρόμαυρο σκαρπίνι προβληματισμένος (πόσο κάνει;)

Θα μπορούσαμε να εκτιμήσουμε και την κατάσταση του καθενός, είναι και οι τρεις οικογενειάρχες και πιθανότατα φίλοι, έχουν παιδιά και ο μεγαλύτερος και εγγόνια. Ο μεσαίος μένει στην Αγία Τριάδα, ο υπάλληλος στα στενά του Αγίου Μηνά και ο άλλος στο μικρό Χαμαμάκι.

Οι “ένοπλες δυνάμεις” αντιπροσωπεύουν το στρατό και ναυτικό γιατί η αεροπορία δεν έχει ακόμα εγκαταστάσεις στο Ηράκλειο, είναι φανερό πως ο οπλίτης είναι “βλαχαδερό”(έτσι ανόητα κορόϊδευαν τότε) δηλαδή κατάγεται από χωριό και ο ναύτης από νησί του Αιγαίου. Υπάρχει κάποια έκπληξη και στους δυο νέους, που έχουν περιορισμένη πείρα τέτοιων συναντήσεων, οι κυρίες όμως φαίνεται να τους προσέχουν διακριτικά βέβαια, περισσότερο. Ο καλλιτέχνης δε διαχωρίζει τους ανθρώπους δεν υποτιμά τις επαγγελματίες του έρωτος, χωρίς να έχει κάνει σπουδές κοινωνιολογίας, ξέρει από τάξεις και ομάδες και σχεδιάζει με ακρίβεια τους χαρακτήρες, αποφεύγοντας τις ηθικές καταδίκες. Η εννεαμελής παρέα είναι αρκετά κεφάτη, οι κυρίες γλυκιές και αξιολάτρευτες και οι άντρες ευγενικοί και πολύ κύριοι. Ο ευθυμογράφος ψάχνει, δεν αναδεικνύει την θετική πλευρά ενός πολύ (αρχαίου) κατατρεγμένου επαγγέλματος, δεν τον ενδιαφέρει αυτό – θέλει να πει πως δεν είναι ο έρωτας σώνει και καλά απολύτως καταδικασμένος, όταν κινείται στο “αντικειμενικό” πεδίο της ανταλλαγής “επί χρήμασι” .

Οι γυναίκες του αγοραίου έρωτα και οι κύριοι που τον απολαμβάνουν, δεν έχουν καμιά διαφορά ηθικής εκτίμησης. Ο οίκος ανοχής, είναι συνενοχής αν θέλουμε σώνει και καλά να κάνουμε ηθικοθρησκευτικές τοποθετήσεις. Μα ο σκιτσογράφος είναι ανεξίθρησκος ίσως, “βλέπει” με αθωότητα και εξυπνάδα. Δεν είναι “ναϊφ” , όπως η φίλη του Μαρία Φιοράκη ούτε λαϊκός σαν τον ανεπανάληπτο Θεόφιλο – ας σχετίζονται εκ πρώτης όψεως οι φιγούρες του με αυτούς του ζωγράφους. Αγωνίζεται να βρει υλικά και τρόπους για να “μιλήσει” να εκφράσει ανησυχίες και μύχιες σκέψεις και φόβους. Του λείπουν γνώσεις και εμπειρίες και παλεύει στα δύσκολα. Μα του περισσεύει αίσθημα και ευφυϊα και ξεχειλίζει το πενάκι του και στάζει , καίγοντας ή λερώνοντας πολλές φορές το χαρτί.

Το θέμα αυτό το σχεδίασε πρώτη φορά μάλλον, σε στρατσόχαρτο με σκληρό μολύβι , από μνήμης βέβαια και μετά το επανέλαβε με μελάνια και μολύβια και ξυσίματα. Δείχνουμε όλα τα σχέδια για να κρίνει κανείς την επιτυχία του. Για μας το πρώτο είναι πιο όμορφο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: καλύτερη εκτύπωση του σχεδίου αυτού, θα στείλουμε ταχυδρομικώς,στους τρεις πρώτους αναγνώστες μας, που θα στείλουν τη διεύθυνσή τους στον ΑΛΚΜΑΝΑ – θα είναι υπογεγραμμένες από τον Γιάννη Ανδρεαδάκη.
(1)Μπεζεβέγκης= μαστροπός από το τουρκικό pezevenk
(2)Mπέτης=στήθος
(3) Μουστερής,τουρκικό müşteri =πελάτης