Μανόλης Στρατάκης, από τη βιολογία στην (ξυλο)γλυπτική

Έγιναν στις 3-1-2012 τα εγκαίνια της έκθεσης ξυλογλυπτικής του κ. Μανόλη Στρατάκη, στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου. Παρουσιάζει μια μεγάλη συλλογή αντικειμένων από ξύλο που προέρχεται από τα βουνά και την ύπαιθρο της Κρήτης. Το υλικό που επιλέχθηκε από κορμούς δέντρων, ή ρίζες (ή – σπανίως- σανίδες που εκβράζει η θάλασσα) διατηρεί στις πιο πολλές περιπτώσεις τη μορφή του, το χρώμα και την υφή του, για να υποστεί μια επεξεργασία γλυπτική, που θα αποδώσει μορφές ανθρώπων ή καταστάσεις ή αισθήματα .

Η πρώτη εντύπωση είναι ότι πρόκειται για έναν λαϊκό καλλιτέχνη σαν τον Α. Σκουλά, η τη Μ. Φιοράκη, μα πιο προσεκτική εξέταση μας απομακρύνει αρκετά από τέτοιες σκέψεις. Ο Μ. Στρατάκης, δεν είναι άνθρωπος του χωριού όπως ο αξέχαστος Ανωγιανός καλλιτέχνης, ούτε κλεισμένος στα στενά της παλιάς πόλης του Ηρακλείου όπως η Μαρία Φιοράκη.

Είναι επιστήμων με περγαμηνές, καθηγητής της βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης ευρωπαϊκών προδιαγραφών και άφησε τα ακαδημαϊκά έδρανα (όταν έφτασε το πλήρωμα του χρόνου) για συνεχίσει απερίσπαστος τις ατέλειωτες περιηγήσεις στην Κρήτης. Όχι δευτερεύον στοιχείο των διαδρομών του ήταν η εξέταση και επιλογή των υλικών της ξυλογλυπτικής του, ο εντοπισμός δεν ήταν, δεν είχε σχέση με επιστημονικές έρευνες και κατατάξεις αλλά μόνο με μορφολογικές και καλλιτεχνικές επιδιώξεις.
Λίγο ενδιέφεραν τα λατινικά ονόματα των δέντρων, είχαν σημασία οι καθιερωμένες ονομασίες: “αγκρίνακας”, “αμπελιτσά”, “ασφένταμος” κλπ που ξυπνούσαν τις παιδικές μνήμες , όταν σκάλιζε με το σουγιαδάκι κάθε τι προσφερόμενο κι ο αυστηρός πατέρας του φώναζε (άνοιξε το βιβλίο ! μάθε γράμματα) κι η οργιαστική φύση του ξυπνούσε ανησυχίες και συγκινήσεις .

Περνώντας από τα έργα και εξετάζοντας τις μορφές και τις εξηγήσεις (τίτλους) μπορούσα να ακολουθήσω τον καθηγητή της βιολογίας, στις άπειρες διαδρομές του, στο ενδιαφέρον πολυποίκιλο τοπίο του νησιού μας, να αντιληφθώ τις σκέψεις και τους στοχασμούς του, που δεν είχαν πια σχέση με την επιστήμη μα με την καλλιτεχνική δημιουργία.

Απέφυγε τις εικαστικές σπουδές (αν και είχε την δυνατότητα) δεν θέλησε να “ μάθει” (να εκπαιδευθεί)τους κώδικες των πλαστικών τεχνών και ειδικά της γλυπτικής. Προτίμησε να ακολουθήσει το ένστικτό του, να ξεφύγει από την δέσμευση των “προθέσεων” να επιστρέψει στα παιγνίδια της παιδικής ηλικίας.

Εγκαταλείποντας την επιστήμη και τις αναλύσεις και τις αποδείξεις -τη μέγκενη της λογικής – βρέθηκε στο χώρο της τέχνης κι ένοιωσε βολικά και οικεία αναζητώντας με τα πιο ταπεινά απτά υλικά, την έκφραση τω πιο προσωπικών αισθημάτων και των μύχιων σκέψεών του.

Ο έκδηλος πριμιτιβισμός είναι επακόλουθο της επεξεργασίας του ξύλου με αυθόρμητο και καθόλου σχεδιασμένο τρόπο αλλά και βαθύτερων αιτίων που συνδέονται με τις ψυχικές τάσεις και τις αρχαίγονες τελετουργίες, αλλά η λαϊκότητα παραπλανά, ο ξυλογλύπτης είναι άνθρωπος του κόσμου και των γραμμάτων καθόλου κοινός.

Πρέπει να επισημάνουμε ότι χρησιμοποιεί το ξύλο αξιοποιώντας την ποιότητα του, το είδος του δέντρου, την μορφή του, τη δομή του υλικού την υφή αλλά και τα ιδιαίτερα τυχόν χαρακτηριστικά του(νερά ρόζους κλπ).

Δεν μπορούμε να επιχειρήσουμε μια πληρέστερη αισθητική αξιολόγηση των έργων του εκλεκτού βιολόγου, δεν έχει και σημασία να προσθέσουμε επαίνους και δάφνες για τις εργασίες του, έχει αρκετές ακαδημαϊκές, για να αναπαύεται.
Θα συνιστούσαμε στους συμπολίτες μας να προλάβουν να επισκεφθούν την έκθεσή του Μανόλη Στρατάκη, είναι μια περιήγηση σε σκέψεις και αισθήματα αλλά και πιο πολύ είναι ένας ύμνος στην κρητική φύση, ενός αμετανόητου φυσιολάτρη.