Με την ευκαιρία του αφιερώματος στον ποιητή Μάνο Λουκάκη, θα παρουσιάσουμε τμήμα παλιάς του συνέντευξης (7-2-1990) που μας βοηθάει να κατανοήσουμε τα ποιήματά του. Τότε μόλις είχε εκδοθεί η πρώτη του συλλογή με τον τίτλο : ΖΗΤΩ ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΝ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι είναι λοιπόν το βιβλίο σας; Είναι ποιητική συλλογή;ή μήπως κάτι διαφορετικό;
Μ.Λ. : Το «Ζήτω το Ξενοδοχείον της Μεγάλης Βρετανίας»δεν συγκροτείότι υπό την κοινη έννοιαν θα λέγαμε «συλλογή ποιημάτων».Είναι μάλλον μια υπό τον αυτό τίτλον συνύπαρξις 9 ποιητικών ενοτήτων και χρονικώς απόμακρων-σχετικα-και υφολογικώς κατά το μάλλον ή ήττον-πάλιν, τουτέστιν, σχετικά-αποκλινουσών
ΕΡΩΤΗΣΗ:Ο τίτλος του βιβλίου, που οδηγεί τον αναγνώστη και πως εσείς τον επιλέξατε;
Ο τίτλος βεβαίως ανακαλεί άλλους παρομοίους της ενδόξου περιόδου του ελληνικού υπερρεαλισμού, όπως το «Μην ομιλείται εις τον οδηγόν» του Ν.Εγγονόπουλου κλπ. Έχω την γνώμην όμως ότι πέραν τούτου,που με συνδέει πάντως και κατ΄αυτόν τον τρόπον με ένα μέγα ποιητικό κοίτασμα πέραν τούτου λοιπόν η αναφώνησις «Ζήτω» δι έναν ιστορικόν και μάλλον μεταπίπτον εις αντικείμενον μνήμης πολλαπλής Ξενοδοχείον, η αναφώνησις λοιπόν αυτή καταμηνύει και μίαν έκκλησιν: ας θυμηθούμε τους ξενους, τους μοναχους, τους περιπλανόμενους, τους φυλακισμένους, τους εγκλείστουςτων κλινικών και νοσοκομείων, τους καταδικασμένους εις τον μόνιμον βίον των «παραδεισίων» εξοριών, τους περιπλανόμενους μακράν τςη κατοικιδίου ησυχίας, τους εν περιθωρίω βιούντας, τους φυγάδες και εμιγκρέδες παντός είδους. Ας του; θυμηθούμε και ας τους ζητοκραυγάσουμε όπως ο «φυγάς θεόθεν kαι αλήτης»(α) Εμπεδοκλής από τα βάθη της ψυχής του εζήτοκραύγασεν: «ξείνων αιδοίοι λιμενες κακότητος άπειροι,χαίρετε…» (fragm, 112)
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια μορφή παίρνει η συνύπαρξη των ποιητικών αυτών ενοτήτων;
Μ.ΛΟΥΚΑΚΗΣ: Όσον αφορά εις την μορφήν και το εν γένει ήθος είναι σαφής η προσέγγισίς μου προς τον Ευρωπαϊκόν συμβολισμόν και ιδιαίτερα προς τους Έζρα Πάουντ και Τ.Σ.Έλιοτ.
Όμως πρόσβασις προς αυτήν την κληρονομία θα μπορούσε να συντελεστεί και συντελείται και από άλλην την Σεφερικήν οδόν. Προσεπάθησα – εν πολλοις όχι σε όλα να την αποφύγω όχι διότι αυτή αύτη η γιγαντιαία παράδοσις του Σεφερικού έργου με αφήνει αδιάφορον ή δεν μου άφησε ίχνη αναμνήσεων, επιρροών και βιωθέντων εν ειλικρινεία ποιητικών φώτων.
Απλούστατα θεωρώ την πρόσβασιν αυτήν αναποτρέπτως διερχομένην πλάϊ και άλλου ήθους και άλλης γραφής δημοτικιστικήν παράδοσιν, από την οποίαν μόνον ο Σολωμός- ήτο όμως ο Σολωμός της δημοτικής; Να ένα ερώτημα.
Τέλος πάντων – μόνον εκείνος, εν πάσει περιπτώσει με ενδιαφέρει και με ανάγει διαρκώς εις αναζητήσεις και πρωτοτύπους λάμψεις λέξεων φράσεων και εικόνων.
Τούτο με καθοδήγησεν εις το μέγα – καθώς προείπον-κοίτασμα πρωτοφανών ευρημάτων του Υπερρεαλισμού. Λογικώς και γλωσσικώς φιλελεύθερον και μέχρι αναρχικής χαρμοσύνης αδογμάτιστον και πολυχρωμον.
Πλήρες ανοικτών προς πάσαν κατεύθυνσιν θυρών και παραθύρων : στον Υπερεαλισμόν επανηύρον την λάμψιν και την γοητείαν όχι του αυτομάτου αλλά του εν απολύτω συνειδήσει τα σκοτεινά διατρέχοντος λόγου. Λέξεις και εικόνες και ηδοναί ήχων και παιγνιδιών από την εποχήν του Σολωμού αποκλεισθέντων σε Βαλαωριτείους κοθόρνους ελευθερώνονται και αποδεικνύουν πάλιν ότι τέτοια θαύματα μόνον η “Υψικάμινος”(1)μπορεί να παράγει και να εγκαταλείψει άλλοτε εις την “Ενδοχώραν”(2) της ψυχής μας και άλλοτε εις την “Κοιλάδα με τους ροδώνας”(3)- πάντοτε όμως προϊόντα μιας ελευθεριαζούσης περιπλανήσεως στην γραφήν και τον “ανθηρόν Έλληνα λόγον”από των πινακίδων της Γραμμικής Β’ μέχρι της σήμερον.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: (1), (2), τίτλοι των πρώτων έργων του Ανδρέα Εμπειρίκου, 1935 και 1945
(3) τελευταία ποιητική συλλογή του Νίκου Εγκονόπουλου 1978
(α) «και εγώ νυν ειμί, φυγάς θεόθεν και αλήτης»σχέση με τις δοξασίες των Ορφικών
ΠΡΟΣΘΗΚΗ: Επειδή μας ζητήθηκαν βιογραφικά στοιχεία του ποιητή, παρουσιάζομε συνοπτικά από το διαδίκτυο:
Ο Μάνος Λουκάκης γεννήθηκε το 1951 στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης. Τέλειωσε το γυμνάσιο στο Ηράκλειο και σπούδασε
κλασική φιλολογία στην Αθήνα και μέχρι το 1995 έζησε στην Κρήτη εργαζόμενος στην ιδιωτική εκπαίδευση. Την τελευταία
15ετία ήταν εγκατεστημένος στην Πρωτεύουσα.
Έγραφε κριτική του βιβλίου στο περιοδικό «Μετρό», στην εφημερίδα «Το Βήμα» και σε άλλα
έντυπα. Ποίηση άρχισε να ασχολειται από τα δεκαπέντε του. Έφυγε στις 9 Μαΐου 2011
ΑΛΚΜΑΝ 