Νικηφόρος Σταματάκης: ΗΤΑΝ ΦΙΛΟΤΕΧΝΟΣ Ο ΜΑΡΞ;

Ο “Αλκμαν” αποφεύγει την πολιτική φιλολογία και δεν συγκινείται απο την τρέχουσα καθημερινή (πολυ)κομματική μας πραγματικότητα. Όμως ενδιαφέρεται για την κίνηση των ιδεών έχει, ερωτήματα και ψάχνει απαντήσεις από καιρό και όταν βρεθεί κάποιος με γνώσεις και εμπειρίες εκμεταλευόμαστε την περίσταση.
Ο Νικηφορος Σταματάκης έπεσε από τον ουρανό στην καρέκλα του Παλιου ΚΑΦΕ, εκεί πίσω από τον ΜΑΡΟΥΔΑ. Εύκολα με καφέ βαρύ και όχι και μια ρακούλα προσφερόμενη με πολύ φιλικό και εγκάρδιο τρόπο από τον Αντώνη Χελιδόνη, μπήκαμε στο δρόμο της Αριστεράς και λοξοδρομήσαμε στα άγνωστα δρομάκια της ιδεολογίας της.

Έψαχνα χρόνια να βρω κάποιον που να είναι εγκρατής των μαρξιστικών ιδεών και γνώστης του “Κεφαλαίου”- του Ευαγγελίου των απανταχού κομμουνιστών.(1)
Στην ερώτηση “έχετε διαβάσει ολόκληρο το έργο αυτό, που απασχόλησε τον μεγάλο στοχαστή μια δεκαετία-κανείς δεν είχε απαντήσει θετικά, μέχρι τώρα. Όμως να που βρέθηκε, ποτέ δεν είναι αργά – ο φίλος από τα παλιά, απάντησε αμέσως : το΄χω μελετήσει και μάλιστα δυο φορές. Η επανάληψη έγινε για απαγγελματικούς λόγους. Εύκολα άνοιξε έτσι ο δρόμος για την κεντρική απορία : ήταν φιλότεχνος ο Μαρξ; τον απασχόλησαν οι Τέχνες;

Η προφορική εκτεταμένη απάντηση συνοψίζεται σε ένα σημείωμα του Ν.Σταματάκη – παρουσιάζουμε κύρια σημεία παρακάτω:
O Μαρξ δεν προσπάθησε ποτέ να αναπτύξει μια συνεκτική θεωρία για την Τέχνη ή την Αισθητική. Και όσες φορές αναφέρθηκε στην τέχνη, την προσέγγισε κάτω από το πρίσμα του γενικού συμπεράσματος στο οποίο είχε καταλήξει μέσα από την κριτική μελέτη της γερμανικής φιλοσοφίας. Την είδε δηλαδή σαν στοιχείο του εποικοδομήματος που καθορίζεται, σε τελική ανάλυση, από την οικονομική βάση. Στον Πρόλογό του στην Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας ο Μαρξ αναφέρει:

Το γενικό συμπέρασμα στο όποιο κατέληξα και που, μια κι έγινε κτήμα μου, στάθηκε το καθοδηγητικό νήμα στις μελέτες μου μπορεί να διατυπωθεί έτσι: Στην κοινωνική παραγωγή της ζωής τους, οι άνθρωποι έρχονται σε σχέσεις καθορισμένες, αναγκαίες, ανεξάρτητες από τη θέλησή τους, σε σχέσεις παραγωγικές, που αντιστοιχούν σε μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης των υλικών παραγωγικών τους δυνάμεων. Το σύνολο των παραγωγικών αυτών σχέσεων αποτελεί την οικονομική δομή της κοινωνίας, την πραγματική βάση, που πάνω σ’ αυτήν υψώνεται ένα νομικό και πολιτικό οικοδόμημα, που σ’ αυτό αντιστοιχούν ορισμένες μορφές της κοινωνικής συνείδησης. Ο τρόπος παραγωγής της υλικής ζωής καθορίζει γενικά την κοινωνική, πολιτική και πνευματική διαδικασία της ζωής. Δεν είναι η συνείδηση των ανθρώπων αυτό που καθορίζει το ΕΙΝΑΙ τους, μα αντίστροφα, το κοινωνικό τους ΕΙΝΑΙ είναι αυτό που καθορίζει τη συνείδηση τους». —————-

Οι αναφορές στην Τέχνη, σε όλο το έργο του, τις οποίες συνήθως επισημαίνουν οι μελετητές του, είναι:
α) δύο σελίδες στον πρώτο τόμο των Θεωριών για την Υπεραξία,
β) η τελευταία μιάμιση σελίδα της Εισαγωγής του στα Grundrisse και
γ) κάποια εδάφια από τη Γερμανική Ιδεολογία.

—————————-
οποιος ενδιαφέρεται,ας μας στείλει το email του να του αποστείλουμε τα κείμενα

Σημειωση:
(1)Ας μην θεωρηθεί επίκριση, κάτι αναλογο συμβαίνει και με άλλα σημαντικότατα βιβλία, πόσοι έχουν διαβάσει ολόκληρο το Ευαγγέλιο; λίγοι, την Αγία γραφή ίσως κανείς, γνωστός μαςτουλάχιστον.
(2) Ο Νικηφόρος Σταματάκης είναι μεταφραστής και επιμελητής εκδόσεων, με πλούσιο έργο, γεννηθηκε στο Ηράκλειο στα1945.
(3) Η σχέση της Τέχνης με τον Έρωτα προσεγγίζεται από την αρχαιότητα. Υπάρχει το ωραίο βιβλίο ΕΡΩΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ έκδοση ΚΑΛΒΟΣ 1973(;)που συνδέει τον Μαρξ με τον Φρόιντ