Μάνος Λουκάκης, «Ζητω το Ξενοδοχείον της Μεγάλης Βρετανίας»

ΠΡΙΝ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΜΑΝΟΣ ΛΟΥΚΑΚΗΣ ΑΦΗΝΕ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΧΩΡΟΥΣΕ ΠΡΟΣ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

Ένας χρόνος είναι ένα καλάμι που λυγίζει ο άνεμος
ως πότε υπομονή, χωρίς αγκάθι μνήμης

Η πόλη μας έχει μαζεμένα περιστέρια και φωνές
κι οι φίλοι (επιμένουν) να καρφώνουν λέξεις χωρίς (όχι απαραίτητη) σημασία

Ένας χρόνος

Χωρίς καμιά ντροπή, γιατί συμβαίνουν τα επακόλουθα και είναι ντυμένα τα γεγονότα και η λύπη σαν αράχνη δένει κόμπους για μέλισσες του πρωινού
κι έντομα της νύχτας.

Γυρίζω στους ίδιους δρόμους, αναζητώ τον ίδιον παράδοξο φίλο. Δεν μπορεί να μ αποφύγει, κι ας μην τον νοιάζει καθόλου.

Δεν θα λεγε τίποτα, δεν θα σημείωνε φιλολογικά σφάλματα και κοινά ( δραματικά) λάθη.
“ κι άλλα λουλούδια memoriae”

Όταν μιλάει προσέχω πολύ, να μην χάσω ήχους και γράμματα να μην ξεφύγω των “νοημάτων”. Πως γίνεται να τον καταλαβαίνω;

Η πόλη της γέννησης ο χώρος που ανατραφήκαμε έχει θάλασσες και μουράγια, κανόνια και βενετσιάνους με οικόσημα και την σημαία με κόκκινα κρόσσια. Όταν πρασινίζουν τα νερά και τα ποντίκια βγαίνουν από τις υπόγειες γαλαρίες, τα γλαρόπουλα πετούν χαμηλά κι ο ορίζοντας χάνεται, ξέρεις πως δεν είσαι αυτός που περίμενε (ήθελε).

-Η μεγάλη σκουριασμένη άγκυρα, δεν αλλάζει ούτε άλλος βρίσκεται.
-Το λιμάνι τα δρομάκια τα λιοντάρια μα τ ανοικτά στόματα, οι φίλοι δεν γίνεται ν αλλάξουν.

-Πρέπει να τον διαβάσω, να μιλήσει στους πολλούς, αφού βρήκα το πρώτο του βιβλίο: “Ζ’ΗΤΩ ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΝ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗ΅ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ”

Γυρίζει στο νου μου, τον παρατηρώ, προσέχω τις κινήσεις και ξαναδιαβάζω με μανία …

Είναι απρόβλεπτος, όταν παίρνει το σφυρί καρφώνει σε γωνιές και αρμούς και ακμές, επειδή έχει γνώση και πείρα πρέπει να μας πει έμπρακτα, πως έτσι γίνεται- δεν κοροϊδεύω (όπως το πλήθος των τεχνιτών κάθε είδους).

Ενώ ο τρόπος του είναι δύσκολος, μερικές φορές προσπαθεί να ναι πιο κατανοητός, εξομολογείται χωρίς καμιάν επιφύλαξη, περίσκεψη ή αιδώ.
Αντιγράφουμε από το “ΖΗΤΩ…”

“ΣΤΑ ΜΑΡΜΑΡΕΝΙΑ ΑΛΩΝΙΑ

Να που ξεχνώ, αναγνώστη αυτό που είμαι/και πάλι με ρωμέικα τραγούδια πάω να πω αυτό που δεν μπορώ να πω,γιατί δεν έχει μέλλον.
Τι γυρεύω εγώ-με τους φανταχτερούς μανδύες του μυαλού μου και τους κροσσωτούς χιτώνες μου-τι γυρεύω μέσα στις λέξεις του ά-νοστου δεκαπεντασύλλαβου, μέσα στους ρυθμούς μιας στιχουργίας ταιριαστής σε ακρίτες, αρματολούς, κλέφτες, ρεμπέτες, αντάρτες, αναρχικούς, χασικλήδες, πρεζόνια, σφουγγαράδες, βουτηχτές, τσολιάδες και γειτονιές που αγάπησα, ξαγάπησα και κοντεύω οριστικά να ξεχάσω.

Αναγνώστη, τώρα, το νιώθω, νιώθεις πως κάτι σ΄αυτό το ποίημα πάει κάπου να με προδώσει. Μαζί μου, αγάπη μου, ακούς τις λέξεις να μου φεύγουν, να κατρακυλούν το δικό τους ρέμα, ν΄ ακουμπούν τις δικές τους γωνιές – μεθυσμένες να ψάχνουν τη δική τους γωνιά, τον πάγκο για το δυνατό κτύπημα στο μέτωπο,για να ξεματώσει η μύτη τους,για ν΄αστράψει το φως τους σαν dry-jin από ήλιο και κάμελ παπουτσιών στα μάτια μου, ν΄ακουστεί επιτακτική η φωνή της Γωγώς της barwoman : “ Πρόσεξετέ τονε . Θα σκοτωθει”. “

Εισήλθε στον ναό της ποιήσεως, ως πιστός από χρόνια,
μαθητής και δάσκαλος και φύλακας, ιερέας και νεωκόρος και κατασκευαστής λειτουργικών αντικειμένων- έπρεπε να συμπληρώσει (ολοκληρώσει;) την μεγάλη λειτουργία που συνέθετε, για να παραδώσει χωρίς λύπη καμιά, στην φαινόλη αλώβητον τον σκελετόν του.(2)

Καθόλου προσεκτικός, άργησε να πάρει αποφάσεις, φάνηκε σαν ολιγογράφος καθυστερημένος – δεν ήταν έτσι. Έψαξα μόλις βρήκα τον πρώτο του τόμο ξαναθυμήθηκα, Στους αντίποδες της αφελούς και συναισθηματικής ποιήσεως(να ήξερε τον Φρίντριχ Σίλερ ;)(3) δοκιμάζει και εκθέτει κι όταν μας πλησιάζει, απομακρύνεται, σαν να μην θέλει να καταλάβουμε τις συμπάθειες του.

“Αυτή τη γυναίκα,
Κείνην που διάβαζε προσεκτικά νύχτες και νύχτες αμίλητη
τη σκέψη μου
Που την είδες, εσύ, που την ξέρεις;
(…)
Τις παλάμες της με τις φλέβες που αγάπησα,
που τυλίγαν πέντε πέντε τις μέρες μου στην ανέμη τους.
(…)

Λένε πως στα βιβλία έχει σημασία η πρώτη παράγραφος (σκέψη του συγγραφέα) και η τελευταία. Στα ποιήματα η πρώτη λέξη και το τελευταίο γράμμα(ήχος).
Στο “Ξενοδοχείον της Μεγάλης Βρετανίας” ο Μάνος Λουκάκης διαλέγει για το Finale από τα αρχαία θρησκευτικά κείμενα μικρά αποσπάσματα και επιχειρεί συνοπτικά (όχι εκτεταμένα) σχόλια.
Δεν κρύβεται, μα δεν θέλει να δείξει την αδυναμία του, το ποίημα γίνεται προσευχή, εξομολογείται την αθωότητα του, χωρίς να επιθυμεί λύπη κανενός – σαν να προτείνει ένα τρόπο για τη δική μας ομιλία, ίσως να ναι κοινά τα πάθη μας.

“Και τι να πεις τώρα
Πως Σε χτυπούνε και πως πονάς πιο πολύ
Κι από το γράμμα που διαβάστηκε σχεδόν ανάποδα
Και πως ενέπαιξάν Σε και δεν το ξερες
εν το νιωθες που οι άλλοι Σ΄ερήμωσαν και Σε λεηλατούσαν
Σου άφηνανε μονάχα τον πρωινό τρόμο στα χέρια
Και την αγάπη Σου για κείνους που ακόμα κρατούν
Έναν Κεραμεικό(4) ολόκληρο
Στην αμμουδιά του ¨Αγιου θαμμένο;”

Όταν βρήκε τον καλλιτεχνικό του δρόμο, ήδη ήταν διαμορφωμένη η τεχνική και ο τρόπος, από τους σημαντικότερους Έλληνες δημιουργούς και ο υπερεαλισμός είχε επηρεάσει όλες τις τέχνες και κυρίως την ποίηση και καιτη ζωγραφική.
Όμως αν και το πλατύ κοινό όχι γνώρισε αλλά και θαυμασε και τραγούδησε τον Ελύτη αλλά καιτον Εγγονόπουλο (!) έμεινε (όπως ήταν φυσικό) πολύ μακριά από την σουρεαλιστική ποίηση. Η επιλογή ταλαντούχων συνθετών (μουσικών ακριβέστερα) βοήθησε αλλά και η προσπάθεια των ίδιων των ποιητών. Ο Ελύτης συνέθεσε τραγούδια σναισθηματικής ποιήσεως(Δελφίνι δελφινάκι και όλα της συλλογής «ΤΑ ΡΩ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ») πολύ κοντά (και πολύ υψηλότερα) από τους στιχουργούς του λεγόμενου «έντεχνου». Αυτό δεν άλλαξε καθόλου την κατάσταση στο χώρο της λογοτεχνίας. Η υπερρεαλιστική ποίηση έχει τους δικούς της αναγνώστες αλλά παραμένει απόμακρη, τελείως ακατανόητη και πιο πολύ άγνωστη στον «μέσο» άνθρωπο.

Ο Μ.Λ. σε σύντομο σχετικά χρόνο, πρόσφερε μια σειρά συλλογών, που φτάνουν σιγά σιγά στο «ειδικό» κοινό της ποίησης. Όμως ήταν απόλυτος στις επιλογές του και δεν έκανε καμιάν υποχώρηση. Αν και χρησιμοποίησε (πολύ περιορισμένα) ακόμα κια τον παραδοσιακό στίχο, δεν άλλαξε τον τρόπο, της άμμεσης εκ βαθέων γραφής. Δεν ξέρουμε ποια θέση θα καταλάβει (και αν) στον λογοτεχνικό μας χώρο – μα δεν έχουμε αμφιβολία πως οι «μεγάλοι» ποιητές – στιχουργοί που προβάλλονται από τα ΜΜΕ αλλά και τα κάποιας κυκλοφορίας «πνευματικά» έντυπα δεν θα ξεπεράσουν το πλαίσιο που τους καθιέρωσε (το λαϊκό πεντάγραμμο) κι ο Μάνος Λουκάκης θα μείνει σαν παράδειγμα πνευματικής εντιμότητας και καλλιτεχνικού ήθους