Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΜΑΡΑΓΔΗΣ ΣΧΕΔΙΆΖΕΙ ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΊΤΟ ΤΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Συνάντηση τυχαία καταμεσήμερο στην Αμμουδάρα,  με τον γνωστό σκηνοθέτη ευτυχώς βρέθηκε  παγωμένο νερό και δροσερή μπύρα.

Ο Γιάννης ο Σμαραγδής είναι μια έκπληξη, από τότε που τον γνωρίσαμε 18 χρονο  νέο, στο καζάνι της Αθήνας του 64-65,  εκείνου του ξεχασμένου καιρού.  Τότε ο κινηματογράφος γινόταν(για μας) τσοβαρή υπόθεση, ξεπερνούσε τις διασκεδαστικές ώρες των σκοτεινών αιθουσών,  προβληματιζόμαστε με τον Μπέρκγμαν («Σιωπή») και τον Αντωνιόνι(«περιπέτεια») και ο  Γ.Σ. μας έδινε μια  ιδέα (χωρίς περιττά λόγια) για την σημασία της 7ης λεγόμενης  τέχνης (  ποτέ  βέβαια δεν μπορέσαμε να ξεκαθαρίσουμε ακριβώς ποιες ήταν οι  άλλες 6 ).

 

Πως συνέβει ο ηρακλειώτης νεαρός, να βρεθεί στο κέντρο  πιο μεγάλης καλλιτενικής βιομηχανίας, δεν μάθαμε ποτε – δεν τον ρωτήσαμε κι όλας.  Μα ξεπεράστηκε  γρήγορα η εύλογη απορία,  ένα περιοδικό «Ο Σύγχρονος Κινηματογράφος» , διαδόθηκε αστραπιαία στους φοιτητικούς κύκλους και ο Σμαραγδής ήταν κοντά  του, η τέχνη των κινούμενων εικόνων,  μας συγκινούσε, το τραγούδι κι ο κινηματογράφος έγινε μόνιμη έγνοια μας – η λογοτεχνία μπήκε στην ντουλάπα κι η ποίηση δεν άργησε να γίνει στίχος, για  ταλαντούχους και μη συνθέτες.

Και πέρασαν πολλά χρόνια, έγιναν σεισμοι και χαλασμοί, άλλαξαν τα πάντα – όμως ο Σμαραγδής έμεινε στην θέση του, στο πόστο του – η πρώτη μεγάλη τουαγάπη( το σινεμά) ήταν κι η τελευταία.  Και έκανε βήματα πολλά και μεγάλα, «σαν έτοιμος από καιρό » θαρραλαίος και  αντριωμένος, κέρδισε μια από τις πρώτες θέσεις στην τέχνη που διακονεί, χωρίς στηρίγματα συνηθισμένα, μακριά από ίντριγκες και καλλιτεχνικές συνάφειες που δίνουν και παίρνουν ανάλογα με τις ανάγκες.  Ο νεαρός της «Πλαθιάς Στράτας», το παιδί που πληγώθηκε πριν ανδρωθει από τις εμφύλιες διαμάχες,  κατάφερε να τρέξει μπροστά από τον καιρο του, να σχεδιάσει τις εικόνες μας, να μπεί στο σπίτι και την καρδιά μας.  Χωρίς εκπτώσεις και εμπορικές δεσμεύσεις,  ξετύλιξε ένα ταλέντο αδρό και ογκώδες, δημιούργησε και ανέδειξε θέματα και καταστάσεις.

Παρακολουθούμε πολύ προσεκτικά τις ταινίες του αλλά και όλα όσα προσπαθεί.   Άπειρες φορές είπαμε, μα πως τα κατάφερε;   Έπαψε κάποτε να μας παραξενεύει, κ’αθε τι απίθανο ειναι φυσικό γι αυτόν.  Όταν διαβάσαμε για τον Καζαντζάκη, απλώς ήταν μια ευχάριστη είδηση.   Ο ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ είναι ο ήρωας των εφηβικών μας χρόνων, μα και ο μοναδικός κρητικός που συγκίνησε  το πανελληνιο αλλά και το παγκόσμιο κοινό.  Είναι ο συγγραφέας μας, που διαβάσαμε και ξαναδιαβάσαμε κι ανασάναμε και πήραμε πνοή. Είναι πριν τις σημαντικές αναγνώσεις μας αλλά και μετα από αυτές. Είναι πρίν ανακαλύψουμε τον Καβάφη, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Αναγνωστάκη αλλά και μετά –  όταν καταλάβαμε και μετρήσαμε(εκτιμήσαμε) ετο μέγεθος των μεγάλων ποιητών μας, δεν κλωνίστηκε από το σιδερένιο βάρθρο του.  Ο Καζαντζάκης,  είναι στην καρδιά της Ελλάδας αλλά και του κόσμου.

 

 

Αφτός που μίλησε την πιο  άγρια δημοτική, που γνώρισε τις πιο απίθανες ιδέες,  που βάφτηκε με τη δράση -αν και καθαρός διανοούμενος-που διώχθηκε και μπήκε σε μαύρες λίστες.  Αυτός ο χαλκέντερος, που έγραψε όσα(ποσοτικά προφανώς),όλοι μαζί οι διάσημοι ποιητές που αναφέραμε.  Ζει στις μέρες μα ςστον 21 ο αιώνα, κι ο Γιαννης ο Σμαραγδής,  είναι ο τέταρτος σκηνοθέτης που θα ασχοληθεί με αυτόν.

 

Μας χαροποίησε η είδηση αλλά μας ενθουσίασε κι ο ίδιος όταν  αναφέρθηκε στο σχέδιο του, για το φιλμ.  Είναι ηρακλειώτης, όχι μόνο συμπατριώτης του Καζαντζάκη, έζησε στον ίδιο χωρο, πάτησε στα ίδια χώματα – το μαγαζί του πατέρα του, ήτνα απεναντιακριβώς από το Χάνι του Μιχαλη Καζαντζάκη, πατέρα του συγγραφέα.  Ευτυχείς συμπτώσεις, μα καθόλου ασήμαντες,  αν ο Ντασέν ανακάλυψε τον ιδανικό συγγραφέα των ιδεών, ο Κακογιάννης βρήκε στον Ζορμπά του τα στοιχεία της έντασης και του πάθους της ζωής ( τον Διόνυσσο  θα πει ο Γ.Σ.),

 

 

και ο αμερικανός Martin Scorsese θα επιστρέψει στις αρχαίες χριστιανικές (Καθολικές) ρίζες και  θα αναζητήσει μια  καθαρότητα προτεστεντικής αντίληψης. Ο Γιάννης Σμαραγδής ίσως θα ανακαλύψει το κρητικό που ξενιτεύτηκε,»  που πολλών

ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον ‘εγνω» που δεν σταμάτησε ποτέ, σαν τον προσφιλεστερο(ν)  ήρωά του τον Οδυσσέα.

 

 

Ο Καζαντζάκης πολεμήθηκε από τους ομότεχνους πρώτα, από τους συμπατριωτες του μετά(τους Έλληνες όχι τους Κρητικούς), από την εκκλησία κι την δογματική αριστερά τέλος.  Δεν χρειάζονται ούτε αναφορές ούτε λεπτομέρειες, ελπίζομε ο Γιάννης Σμαραγδής να αποκαταστήσει τον μεγάλο Κρητικό , τώρα που έχουν πάψει πια οι  αντιθέσεις οι παλιές να υπάρχουν.

Να μπει στη θέση που πρέπει ο κρητικός συγγραφέας,  μπορεί να έχουμε πολλούς εθνικούς ποιητές μα έναν μόνον εθνικό συγγραφέα, τον Νίκο Καζαντζάκη.

 

 

Ο σκηνοθετης είπε πολλά, μα δεν ζητήσαμε καμιά συνέντευξη και δεν μπορούμε να γράψουμε τίποτα για αυτά που σκέφτεται ή για ότι σχεδιάζει που σχετίζετια με την μελλοντική του ταινια για τον Καζαντζακη.

Με τον Σικελιανό συναντήθηκαν στα νιάτα τους, διατήρησαν πάντα καλές σχέσεις κι οι δυο μεγαλοφάνταστοι, των πλατύτερων οριζόντων  – του κόσμου όλου.  Ο πρώτος θέλησε να διευρύνει τα ελληνικά όρια, μένοντας στη χώρα του, ο άλλος (Καζαντζάκης) γύρισε την υδρόγειο πολλές φορές, δεν σταμάτησε ποτέ –  έφερε την πατρίδα του ως τις  απώτατες περιοχές του πλανήτη.