Η Ολγα Σπμώκου (Δακανάλη)
– μια αρχόντισσα της πόλης μας
ΣΥΝΑΠΑΝΤΗΜΑΤΑ
Δεν μπόρεσα να βρεθώ στ’ Ανώγεια , να την αποχαιρετήσω. Ούτε μετά από έναν χρόνο στα συναπαντήματα.
Μα δεν είχε τόση σημασία, η σεβάσμια Ολγα Σμπώκου θα έλειπε, ήταν μακριά πια, κανείς λόγος και καμιά εικόνα
κανείς αποχαιρετισμός δεν μπορούσε να υπάρχει, έτσι κι αλλιώς.
Βρεθήκαμε πολλά χρόνια κοντά, σε διπλανές πόρτες, σε οικογενειακές σχέσεις, σε πολύ φιλικές στενές επαφές.
Μα πόσο ξέρουμε τους φίλους και τους γείτονες μας, πολλά μένουν αδιευρίνιστα, οι πληροφορίες ξεχασμένες,
η συνήθεια ισοπεδώνει πραγματικές υποθέσεις και αισθήματα. Η σεβάσμια οικοδέσποινα του διπλανού διαμερίσματος,
σαράντα χρόνια ήταν ίδια όσο περνούσε ο καιρός και η ηλικία , η διαφορά ήταν σταθερή, σαν να μην γινόταν τίποτα.
Και κάποια στιγμή ήταν (έφτασε) αιώνας για την Όλγα Σμπώκου και γεράματα για μας. …
Μια ελεύθερη (πριν δυο τρία χρόνια)βραδιά, την επισκέφτηκα αργά, έλειπαν όλοι – έμεινα με μέχρι τα μεσάνυχτα σε ατέλειωτες συζητήσεις.
Μετά από το τυπικό κέρασμα, μου άνοιξε ένα άγνωστο λεύκωμα, κι άρχισε να ξεφυλλίζει παλιές σελίδες.
Ότι με είχε προβληματίσει μου το έδειχνε με προσοχή και καθαρότητα, ότι δεν μπορούσα να ρωτήσω ήταν πια στο ανοικτό βιβλίο,
το σχολίαζε όπου χρειαζόταν με σκέψη διαυγή, σαν το νερό ορεινής πηγής. Γέννησε πολλά παιδιά στις δύσκολες εποχές,
έζησαν μόνο δυο κόρες που τις μεγάλωσε όχι στις πιο εύκολες συνθήκες. Απέκτησε έξι εγγονάκια, το ένα καλύτερο από το άλλο,
ευτύχησε στο τελευταίο τέταρτο της ζωής της. Πρόσεχα το πρόσωπό της, χωρίς πολλές ρυτίδες,
τα χείλη της με λέξεις σταθμισμένες, η γλύκα δεν είχε ζάχαρη. Ήθελα να μάθω γι αυτούς που ήταν δίπλα της, σημαντικούς ανθρώπους
της Αριστεράς και της αντίστασης. Δεν είχε καμιά προκατάληψη, η πολιτική ήταν γι αυτήν μια συνάντηση που της έτυχε,
δεν την επέλεξε ούτε την έκρινε. Ο σεβασμός για τους δικούς της που χάθηκαν ήταν προφανής, μα δεν είχε εχθρούς ακόμα
και όταν μου φαινόταν τελείως απαραίτητο. Ο ένας αδερφός του άντρα της σκοτώθηκε στα μαύρα χρόνια της Κατοχής κι ο άλλος αδερφός του ,
τραγικό θύμα του μετεμφυλιακού αγώνα.
Ο Γιάννης Σμπώκος, χρόνια στις εξορίες μετά την Απελευθέρωση αλλά και η μεγάλη της κόρη, η Κρήτη Σμπώκου Φαρσάρη, γνώρισε τις φυλακές της Δικτατορίας .
Πως αντέχουν μερικοί άνθρωποι αναρωτιόμουν πολλές φορές,πως δεν ξεφεύγουν, πως δεν χάνουν την επαφή με την πργματικότητα. “Θε μου μην δίνεις στον άνθρωπο
όσα μπορεί να αντέξει” θα μου έλεγε η γκυκύτατη Δέσποινα, που προτιμούσε να γυρίζει στα χρόνια της νιότης της, στον Μαδέ την οικογένειά της, που ήταν από τις
εύπορες με πολλά πρόβατα κι ελιές κι αμπέλια. Γιατί δέχθηκε σύζυγο τον Γιάννη Σπμώκο, ομορφοκαμωμένο κατσαρομάλλη ,
από τη δυνατή οικογένεια του Σμπωκοχαραλάμη; Δεν αποφάσισε αμέσως, δεν διευκρίνισε γιατί της άρεσε. Περιέγραψε τις παρέες
και τις σχέσεις, τους γνωστούς και φίλους, τον Στεφανογιάννη, επιφανέστερο των Ανωγείων , τον ηρωικό θάνατο του – της έφερε ο άντρα της τον Ζαχάρη ,
δωδεκάχρονο …αφού τον απέσπασε από το ματωμένο σώμα του πατέρα του “κάμε του ένα τσάι” την παρακάλεσε. Απέφυγα την υπόθεση του
Γιώργου Σμπώκου, ήξερα από την Κρήτη Σπώκου Φαρσάρη τι και πως έγινε, τις τραγικές λεπτομερειες
. …
Έζησε πολλά χρόνια, είχε πληρώσει πολύ ακριβά τη δυστυχία και της δόθηκε ο καλός καιρός, μα ποτέ χωρίς αντίτιμο.
Εργατική, ατσάλινη, πρόσφερε σχεδόν μέχρι την τελευταία της πνοή. Μεγάλωσε τα παιδιά της τα μόρφωσε, τα πάντρεψε ,
ανάθρεψε (βοήθησε) τα εγγονάκια της με την ίδια επιμέλεια και άπειρους κόπους. Καλόγνωμη, καλοπροαίρετη, χαμογελαστή
όταν χρειαζόταν. Ξεχώριζε στο περιβάλλον της έλαμπε ακόμα κι όταν έφτασε τα βαθιά γεράματα. Από την οικογένεια της “βγήκαν”
επιστήμονες και πολιτικά πρόσωπα σημαντικά, που άφησαν τα χνάρια τους στη ζωή του τόπου. Μα ήξερα ,ήταν για μένα πάντα,
το σημαντικότερο πρόσωπο μιας ιστορικής οικογένειας, αλλά πιο πολύ μια αρχόντισσα της πόλης μας, από αυτές που στολίζουν
τις σελίδες της καθημερινής μας ζωής.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για πολλά χρόνια δίπλα της θυμόμουν μια αδύνατη ψηλή γυναίκα, την
Δόξα Σμπώκου Κεφαλογιάννη, κουνιάδα της και ακούραστη βοηθό και συμπαραστάτη της, έφυγε πρώτη πριν δέκα και περισσότερα χρόνια,
την θυμόμαστε με σεβασμό και αγάπη.
Βασίλης Ζεβελάκης, αρχιτέκτων
ΑΛΚΜΑΝ 