ΔΟΚΙΜΗ:

Τ α γεγονότα του 1821, στο Σέλινο

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Τα γεγονότα του Κακοδικίου, η μεγάλη αναίτια σφαγή, Aναστάτωσαν  το νησί, οι φοβερές ειδήσεις έφτασαν σε όλες τις  επαρχίες και τους νομούς της Κρήτης, τρομοκράτησαν μα δεν έκαμψαν το φρόνιμα των κατοίκων , αντίθετα  έριξαν λάδι στη φωτιά που είχε ανάψει στην μεγαλόνησο, η Επανάσταση, εξαπλωνόταν παντού, φαινόταν να μην μπορεί κανείς να την περιορίσει.

…

Και πέρασαν δυο χρόνια μέσα σε αγώνες και καταστροφές, αίματα,θυσίες, το Κακοδίκι έπεσε στα χέρια των χριστιανών, οι Γενίτσαροι της ευρείας περιφέρειας , κλείστηκαν στο κάστρο της κανδάνου , για να σωθούν, από μέν

των ραγιάδων.

Πολιορκήθηκε η κωμόπολη, που  είχε προσβληθεί και από την πανδημία (χολέρα),που θέριζε χωρίς διάκριση. Όταν φάνηκε ότι δεν θα αργήσει η κατάληψη του φρουρίου, οι πολιορκημένοι ζήτησαν έλεος, να τους αφήσουν να πάνε στο μεγάλο κάστρο των Χανίων , με τα τέκνα και τις γυναίκες τους.

Εμπιστευόταν τον Γενικό Έπαρχο (Διοικητή) των Κρητικών, τον Ε. Τομπάζη, γιατί είχε σε ανάλογη περίσταση σώσει, πολυιορκημενους Τούρκους ( Β.Α.περιοχή, Κίσαμος).

Και συμφώνησαν οι  Έλληνες, κι ο Έπαρχος υποσχέθηκε, πλην όμως καμιά συμφωνία δεν μπορούσε να τιθασεύσει το (δικαιολογημένο ) αβυσαλέο μίσος των Χριστιανών- που ξέσπασε με λύσσα επι δικαίων και αδίκων . Κι εδώ οι περιγραφές περιττεύουν, η φρίκη της γενικής σφαγής, εν στόματι  Μαχαίρας Και τα γυναικόπαιδα …

…

Και η Επανάσταση του 1821 τελικά δεν επικράτησε στην Κρήτη,  αφήνοντας καταστροφές απεριγραπτες και εκατόμβες θυμάτων, μα οι αγώνες των Κρητικών και τα βάσανα κι οι θυσιες δεν είχαν τέλος.

Στα 1841. Νέος Ξεσηκωμός, του Χαιρέτη ονομάστηκε, πάλι  το Κακοδίκι στην εμπροσθοφυλακή της Επανάστασης.

Στα 1858, παρά τον μεγάλο συντριπτικό σεισμό του 1856, που ισοπέδωσε σχεδον την Κρήτη ( τεράστιες καταστροφές και  εκατοντάδες θύματα, στον νομό Ηρακλείου) πάλι επανασταση του Μαυρογένη αυτήν τη φορά, παλι χωρίς αποτέλεσμα, ξανά το Κακοδίκι στην εξέγερση.(2)

Για να φτάσουμε στον μεγάλο ξεσηκωμό του 1866, που θα ολοκληρώσει τις κινητοποιήσεις της Κρήτης, θα αποκορυφωθούν οι προσπάθειες, θα κρατήσει πολύ.  Ο ηρωισμός των αγωνιστών του Αρκαδίου, που έφτασε την υπερτατη θυσία με το ολοκαύτωμα της Μονής, θα συγκινήσει την Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο. 

Δεν θα επικρατήσει , μα θα πετύχει κάποιες παραχωρήσεις από τηνΜεγάλη  Πύλη, που θα Βοηθήσουν την κοινωνική οργάνωση , την οικονομική ανάπτυξη της και την  εθνική της ολοκλήρωση.

Στα 1878, άλλη μια σοβαρή εξέγερση, με τους κακοδικιανούς στην πρώτη γραμμή.

Ώσπου φτάνουμε στα 1988-89 που ωριμάζουν οι συνθήκες για την τελευταία εξέγερση, οι εντάσεις μεταξύ των κοινοτήτων των μουσουλμάνων και των χριστιανών, θαπροκαλέσουν τις ανελέητες σφαγές του ελληνικού πληθυσμού στο Ηράκλειο και την επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων (Αγγλία) που υποχρέωσαν την ξεδοντιασμένη παραπαίουσα αυτοκρατορία, να αποσύρει τον στρατό της από το νησί και να παραχωρήσει Αυτονομία, που θα οδηγήσει στην Ένωση.

Το Κακοδίκι είναι πάλι στην πρωτοπορία, διακεκριμένοι οπλαρχηγοί αλλά και καταξιωμένοι αγωνιστές και γραμματιζούμενοι, μετέχουν στις κινητοποιήσεις και τις διαδικασίες της μετάβασης, θα θόλου εύκολη, από την μαύρη  σκλαβιά στην πολυπόθητη Ελευθερία ( Μποτονάκης, Ξενάκης, Α.,Σ.,Μ. Τρακάκης, Σισκάκης, Γ.,Ι.,Κ.,Π.,Σ. Φούμης κ.α.)(3).

Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΤΗΣΙΑΣ 1898 – 1913

• Θέλει Αρετήν και Τόλμην η Ελευθερία –

Οι 4 μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, ανέλαβαν την κηδεμονία της νήσου, δηλαδή την εγγύηση της αυτονομίας, την τήρηση της τάξης – αγήματα στρατπέδευσαν στους 4 νόμους ( Ηρακλειο , Άγγλοι- Ρέθυμνο , Ρώσοι – Λασίθι, Ιταλοί- Χανιά, Γάλλοι).

Επιλέχθηκε Ύπατος Αρμοστής ( διοικητής, αντιβασιλέας) ο  Γεώργιος του Γεωργίου, που κατΈβηκε “με φανούς και λαμπάδες”, τροπαιοφόρος, στα Χανιά.

Οι πρώτες εκλογές, πραγματοποίηθηκαν στις 24-2-1899, εξελέγη η πρώτη κρητική  Βουλή( Συνέλευση, ), ο  Κ. Φούμης , ´ηταν εκπρόσωπος του Σελίνου, Στην πρώτη κυβέρνηση του πρίγκιπα , συμμετείχε ο Κ.Φούμης,  ως υπουργός οικονομικών, ενώ ο Α. Κριάρης διορίστηκε από  τον Υ.Αρμοστή, Δήμαρχος Χανίων.

Η  ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΥΟ ΗΡΩΙΚΩΝ. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΤΟΥ ΣΕΛΙΝΟΥ ( ΚΑΚΟΔΙΚΙ&ΚΟΥΣΤΟΓΕΡΑΚΟ)

Το Κακοδίκι, στις υπορειες των Λευκών Ορέων, είναι ( ήταν)  ένα κεφαλοχώρι  διεσπαρμένο στην κοιλάδα του Κακοδικιανού ποταμού .Αποτελείται από 30 και περισσότερους οικισμούς, που δεν διακρίνονται εύκολα (πνιγμένοι)μέσα στα δάση των ελαιοδέντρων. Κάθε χωριουδάκι και μια εκκλησούλα (συνήθως παλιά και ολογραφη) και μια δυο πηγές, λένε ότι δεν υπάρχει περιοχή στην χώρα μας με περισσότερα νερά ( 100  επιφανειακές πηγές). 

Κοντά στην Παλαιόχωρα, που αναπτύσσεται τόσο γρηγορα όσο το Κακοδίκι ερημώνει. Όμως κάποτε ανθούσε, ήταν το πιο μεγάλο χωριό του Σελίνου, ξεπερνούσε την Κάνδανο, που ωστόσο κρατούσε τα πρωτεία, πόδι ως πιο συγκεντρωμένη, αλλά οχυρή και ιστορική πολιτειούλα. 

Και ίσως στα αρχαία χρόνια, η Κανδανος να ήταν μέσα στην κοιλάδα του Κακοδικίου, στις πιο σημαντικές τοποθεσίες του( Κάδρος), μα αυτό ςίναι θέμα των αρχαιολόγων που το ερευνούν …

Στον 19ο αιώνα, στην πιο βάρβαρη εποχή της τουρκοκρατίας, το χωριό είχε περισσότερους από 800 κατοίκους, με αρκετούς Οθωμανούς, δηλαδή Γενίτσαρους, που προήλθαν, από σκληρούς και βάναυσους εξισλαμισμούς χριστιανών. (4) 

Κι οι δυο κοινότητες δίεθεταν γενναίους σκληρούς και εμπειροπόλεμους άντρες,  οπλισμένους και «ωκίποδες»( γοργοπόδαρους) γράφουν οι ευρωπαίοι περιηγητές , κάποιος από αυτούς, εδώ συνάντησε την πιο όμορφη κοπέλα που είχε δει ποτέ.

Και όταν άρχισαν οι επαναστάσεις, οι συγκρούσεις ήταν ανελέητες, χωρίς κανένα όριο, αλλά και οι εμφύλιες συγκρούσεις δεν ήταν καλύτερες.

…

Το,Κουστογέρακο είναι ένα μικρό χωριό στο Δθτικό Σέλινο, κοντά στα Σφακιά, γνωστό από τον επιφανέστερο,κάτοικό  του τον Γεώργιο Κοντολέο, που ηγήθηκε της γνωστής ματωμένης επανάστασης του….εναντίον την Βενετών.π

Όταν  στα 1786 ξέσπασε η πρώτη εξέγερση , του Δασκαλογιάννη, το Σέλινο ακολούθησε τα Σφακιά, ένας ζωηρός Σελινιώτης, από το Κουστογέρακο, άφησε τα μεγάλα κοπάδια του  για να ακολουθήσει  τον ηρωικό οπλαρχηγό Χάλη, μαζί με τους  Τρεις αδελφούς,ορμητικός και ασυγκράτητος, έδειξε ασυνήθιστο θάρρος και παλικαριά, αναδείχθηκε πρωτοπαλίκαρο, δεξί χέρι του μεγάλου επαναστάτη.

Ο ατίθασος χαρακτήρας του, η ανυποχώρητη μαχητικότητα, του προσέδωσε ένα ταιριαστό προσωνύμιο : Κριγιάρης. Ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές, η λαϊκή σατιρική διάθεση, απεικόνιζε με εύθυμο τρόπο, σκωπτικά, τον χαρακτήρα και των αγωνιστών, χρησιμοποιώντας παρατσούκλια, που χρωμάτιζαν με τα αμφιλεγόμενα στοιχεία τους, τους ανθρώπους( ακόμα και τους ηρωικούς).

Ο ατίθασος κτηνοτρόφος, που αντιδρούσε αμέσως έντονα, χωρίς περίσκεψη, ανυποχώρητος, καταιγιστικός ,έμοιαζε με «κριγιό», στις αντιδράσεις του.

Κριγιάρης, λοιπόν ο Μπενής  και αργότερα καταχωρήθηκε , με την γραπτή γλώσσα : Κριάρης.

Ο 19ος αιώνας στην Κρήτη, ανακάτεψε τις ομάδες και τις κοινότητες, η οικονομική κατάσταση από το κακό στο χειρότερο, οι επαναστάσεις συνεχείς, δεν άφηναν κανένα περιθώριο ανάπτυξης  η πρόοδου στο δύσμοιρο νησί.

Η πίεση του τουρκικού στοιχείου συνεχής, η βία ακραία, πρωταγωνιστές της πιο άγριας βαρβαρότητας, οι γενίτσαροι.

Για να σωθούν οι χριστιανοί από τις συνεχείς και ανελέητες διώξεις, άλλαζαν επίθετο, όταν ήταν δυνατόν, η κακή διοικητική οργάνωση των Οθωμανών, άφηνε πολλές δυνατότητες. Επέλεγαν συνήθως προσωνύμια, ακόμα και παρατσούκλια, που ευκόλυναν πάρα πολύ, αφού ταίριαζαν με τα πρόσωπα, συνήθως  έτσι ηταν γνωστοί, λέγανε´ότι τους «πήγαιναν» γάντι ( ξεχώριζαν και διευκόλυναν, τις μεγάλες οικογένειες, σε κλάδους)

Έτσι ήταν φυσική, αυτονόητη ήταν επιλογή του ηρωικού σγωνιστή, που θα περάσει στην ιστορία ως : Κωνσταντίνος Κριάρης.

Όταν η επανάσταση του Δασκαλογιάννη, απέτυχε, η εκδίκηση των κατακτητών, ηταν απερίγραπτη, οι εκατόμβες των θυμάτων, ο ποταμός των αιμάτων δεν ικανοπόιηςαν τα κτηνώδη ένστικτα τους, η εξόντωση των ραγιάδων δεν τους ´ηταν αρκετή. 

Παγίδεψαν με υποσχρέςεις τον Αρχηγό τη εξέγερσης, και τον έγδαραν ζωντανο, δεν σεβάστηκαν ούτε τη γυνάικα και παιδιά του.

…

Κι έπεσε ηνματωμένη αυλάια της Επανάστασης του 1770, στην Κρήτη επικράτησε πάλι η οθωμανική ειρήνη, το δίκαιο των μουλάδων, ο κεφαλικός φόρος, η κατάφορες αδικίες, η ανάισχυντη συμπεριφορά των γενίτσαρων στους ραγιάδες, μα το χειροτερο, βάθυνε το  πιο μαύρο σκοτάδι της αμάθειας και του αναλφαβητισμού, που  έπλητε ( κάλυπτε) χριστιανούς και μουσουλμάνους το ίδιο (90-95%. Aγράμματοι).

Ο  Κωνσταντίνος Κριάρης θα σωθεί, θα δραπετεύσει στην ελεύθερη Ελλάδα, που θα γίνει δεκτός με τις τιμές που του πρέπουν, ο Καποδίστριας, θα του απονείμει στρατιωτικό τίτλο, η μητέρα πατρίδα θα του παραχωρήσει «γαίες» για να μπορέσει να ζήσει την πολυμελή  οικογένεια του.

Θ περάσουν χρόνια πολλά , μισός αιώνας, μέχρι να ωριμάσουν οι συνθήκες  για την νέα επανάσταση, το 1821 που έχει προετοιμάσει η Φιλική Εταιρεία, έχει ξξεσηκώσει την Πελοπόννησο,και τον Μωριά,δεν τα αργήσει να φτάσει στην Μεγαλόνησο…

ΤΕΛΟΣ ΔΟΚΙΜΗΣ