ΙΣΜΗΝΗ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ : ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ (ως εις ουδεμίαν πολιτείαν ανήκοντες)

ΙΣΜΗΝΗ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ : ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ

(ως εις ουδεμίαν πολιτείαν ανήκοντες)

Οι αναμνήσεις ξυπνάνε από μιαν συνάντηση, ένα γεγονός, η οτιδήποτε απρόβλεπτο η ξαφνικό, που θρυμματίζει για λίγο την σκληρή κρούστα της καθημερινής μας ζωής.

Αυτή τη φορά ήταν ένα βιβλίο η αφορμή να γυρίσουμε τις σελίδες  και να πάμε πάρα πολύ πίσω, χάνοντας για πολύ την επαφή, μ΄ αυτό που λέμε πραγματικότητα….

Αν και περιμέναμε την παρουσίαση αυτής της έκδοσης, η έκπληξη ήταν μεγάλη. Δεν ήταν το θέμα που μας αναστάτωσε, πάρα πολλά βιβλία αναμνήσεων μετά τηνπτώση( φθορά)της πολιτικής φιλολογίας, δεν ήταν πιθανόν κάτι ν΄ αλλάξει.

 

 

Κουκουνάκη, πεζογράφου) και του Θοδωρή Κόττα, τίποτα δεν ήταν διαφορετικό, από ότι συνήθως συμβαίνει.   Στο βιβλίο που πήρα( με καλόγουστο εξώφυλλο, σουρεαλιστικό και με συμβολικές εικόνες), η συγγραφέας, χάραξε μιαν αφιέρωση, με όμορφο στυλ, όλα τυπικά και κανονικά κι ωραία. Μα σαν να χε φανεί εκεί γύρω ο παιδικός φίλος μου. Στα τελευταία καθίσματα, νέος και ωραίος . Μόλις τέλειωσε η παρουσίαση, τον αναζήτησα , μέσα στο πλήθος των ακροατών που διαλυόταν σιγά σιγά. Που είναι ο Κώστας, ήθελα να ρωτήσω την Ισμήνη μα ήταν μπλεγμένη με άλλους πολλούς…

Τα λίγα λόγια που είχε διαβάσει πριν, ξαναγύριζαν στο νου μου, σαν μουσική από παλιό γραμμόφωνο, ξανά και ξανά…

Πρόσεξα να τους παλιούς φίλους που είχαν έρθει, κουρασμένους, ζαρωμένους σκυφτούς, ο Κώστας Καρυωτάκης που είδα, μου φάνηκε χωρίς καμιάν ρυτίδα , θα χε απομακρυνθεί. Είναι πιο αληθινός αυτός συλλογίστηκα, όλοι εμείς που γεράσαμε εν αμαρτίες, μοιάζουμε ζωγραφιές, χωρίς ζωή, πορτραίτα σαν του Ντόριαν Γκρέι.

Άρχισα να διαβάζω τη νύχτα το κείμενο…

Γρήγορα γύρισαν οι σελίδες, η συγγραφέας εύρισκε το δρόμο (τρόπο) να πλησιάσει το γούστο και τα αισθήματα μου. Δεν ήταν ένα πολιτικό βιβλίο,από τα άπειρα που έχουν κυκλοφορήσει, με αναμνήσεις και εμπειρίες- από αριστερούς κυρίως συγγραφείς.

Ο λαός γράφει την ιστορία, οι πληβίοι έχουν τη δύναμη και τις εμπειρίες, άρα κάτι έχουν όλοι να διηγηθούν, σκεφτόμαστε κάποτε, στα χρόνια της ( νεανικής) αθωότητας.

Έχουν μα δεν διαβάζονται, ελάχιστοι διαθέτουν το ταλέντο και την ικανοτήτα της διήγησης και πολύ περισσότερο της (κατα)γραφής, <την σφραγίδα της δωρεάς>. Εξαίρεση κάποτε ο Χρόνης Μίσιος, με το περίφημο βιβλίο του – μα έμεινε μόνο αυτό, σαν πολιτική κραυγή διαμαρτυρίας,όταν θέλησε να συνεχίσει είχε εξαντληθεί, τίποτα δεν είχε ως φαίνεται άλλο να πει.

Η Ισμήνη Καρυωτάκη όμως δεν επιχείρησε μιαν εξιστόρηση εμπειριών και πολιτικών σχέσεων και αγώνων. Ας είχε θέμα της έναν από τους (αγνώστους στο ευρύ κοινό )ήρωες της αντίστασης στη Δικτατορία. Ας έζησε τότε κι η ίδια μέσα στο σκληρό πλαίσιο της ελληνικής πραγματικότητας, της πίεσης και της βίας. Οι αριστερές ιδέες της διατυπώνονται ή υπονοούνται μα δεν διακηρύσσονται,ούτε κραυγάζουν. Ο πρωταγωνιστή της, ο σύντροφός της ο Κώστας Καρυωτάκης, δεν είναι εξ άλλου ινστρούκτορας , ούτε φανατικός κάποιου κόμματος.

Είναι ένας όμορφος νέος, τρυφερός και ντελικάτος και υπερήφανος, που δεν θέλησε να σκύψει τον αυχένα στην τυραννία.

Θα πει το μεγάλο οχι, κι αυτό θα καθορίσει τη ζωή του. Ο ποιητής λέει: <Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Aν ρωτιούνταν πάλι, όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει εκείνο τ’ όχι — το σωστό — εις όλην την ζωή του> Στον Κώστα θα συμβεί κάτι πιο πολύ, θα καταβάλλει τη ζωή του όλη, προσφορά <θυσίαν αινέσεως> στην Ελευθερία της Πατρίδας . Η συγγραφέας, ξέρει τους αγώνες την προσφορά τις επιπτώσεις, μα δεν καταγίνεται με τις ταπεινές και τριμμένες λεπτομέρειες. Παρά τη διήγηση που ακολουθεί αναγκαστικά περιγραφές και τόπους και ανθρώπους και πράγματα, μένει σε αισθήματα που υποβόσκουν και χρωματίζουν και χαρακτηρίζουν το κάθε τι. Παντού είναι ο αγαπημένος της, τον λαχταρά τον περιμένει . Η πολιτική έχει χάσει τη σημασία της, η εργασία της το περιεχόμενό της, οι φίλοι την αξία τους.

 

Τη δεύτερη νύχτα συνέχισα την ανάγνωση με ένταση. Με κόλλησε στις σελίδες της, όταν έφτασα στη μέση- το ζευγάρι είχε απομακρυνθεί, γύρισαν στην πατρίδα, χωριστά. Η πρωταγωνίστρια (Ισμήνη) περίμενε τον αγαπημένο της και όταν έφτασε δίστασε να τον συναντήσει, κάποιος φόβος, υπόγειος, παράξενος,την απομάκρυνε. Μπορεί να συμβεί συλλογιζόμουν, η μεγάλη αγάπη είναι απερίγραπτη, ίσως φοβίζει…

Ήρθε στο νου μου η ΚΕΡΑΔΟΠΟΥΛΑ στο παραμύθι του Τζίνι Μαντσίνι. Κι αυτή δεν θέλησε να μείνει να δει αμέσως τον αγαπημένο της, το ανέβαλε δυο φορές…

…

Ο Κώστας Κ. προερχόταν από μιαν κρητική οικογένεια και συνδεόταν με τις καλύτερες φιλελεύθερες παραδόσεις του νησιού μας. Βρεθήκαμε στα ίδια θρανία, στα χρόνια της στοιχειώδους εκπαίδευσης. Ήταν ένα συνεσταλμένο , καλοφτιαγμένο παιδί, με ονειροπόλο βλέμμα.

Ο τροχός γυρίζει οι εικόνες είναι καθαρότερες τα αισθήματα διαυγέστερα. Το Πρότυπο Σχολείο, δεν ήταν καθόλου ειδικό ή <ελιτικό> – όπως μετα την Μεταπολίτευση. Δεν έτρεχε ο κόσμος , δεν γινόταν κληρώσεις – ήταν εξ άλλου στην πιο κακόφημη γειτονιά της πόλης , στον Λάκκο( σήμερα αναβαθμισμένο…όσο γίνεται). Καθόλου σπάνιο να τριγυρίζουμε και να παίζουμε στα πορνεία της περιοχής, που τη μέρα τουλάχιστον φαινόταν ήσυχα και γραφικότατα.

Το “Πανάνειο” εν πλήρη δόξη, πρόσφερε ασφάλεια, η νοσοκομειακή του φροντίδα ήταν άμεση, έκλεινε τις τρύπες της κεφαλής μας και τα σκισίματα των ποδιών- για αντιτετανικούς βέβαια ας μην γίνεται λόγος. Ο Κώστας ήσυχος και φιλικός, δεν ξεχώριζε, αν και προερχόταν από πιο εύπορη οικογένεια – οι κοινωνικές διαφορές ήταν τελείως άγνωστες στην μικρή κοινότητα του Δημοτικού μας σχολείου. Η συμμαθήτρια βεντέτα, η Κάτια Στ., που δεν έδειχνε σε κανέναν μας προτίμηση, αποφεύγοντας τα βλέμματα και τις πάρεες μας,  μόνο  στον Κωστα μιλούσε πότε πότε. Στο Γυμνάσιο (για λίγο )διαφοροποιήθηκαμε, ο φίλος μου έδειξε άνετη προσαρμογή, εγώ καθυστέρησα να ενταχθώ , κι οταν συνέβη τον είχα χάσει ( είχε μετακομίσει σε άλλο Γυμνάσιο) .

…

Στα φοιτητικά χρόνια σ΄ αλλες κατευθύνσεις απομακρυνθήκαμε, αλλά έτυχε να βρεθούμε κάτω από την γοητεία της Μαρίας Σ. μιας όμορφης κρητικοπούλας μελαχρινής που σπούδαζε ζωγραφική. Δεν ενθουσιάστηκα που προτίμησε τον φίλο μου, μου φάνηκε φυσικό – ούτε με παραξένεψε που δεν ανταποκρίθηκε τελικά ο νέος στα αισθήματά της.

Η χούντα, ήταν μια τρομερή κατάσταση και απερίγραπτη δοκιμασία. Όταν έγιναν οι πρώτες μεγάλες συλλήψεις του Ρήγα Φεραίου, έτυχα κοντά – την άθλια δικτατορία με τις βάρβαρες πιέσεις και τα βαςανιστήρια , ακολούθησε η βαθειά απογοητεύση της διαίρεσης της Αριστεράς ( διάσπαση 1968).

…

Η συγγραφέας μας θυμίζει μα δεν εμπλέκεται με το τραυματικό πολιτικό παρελθόν , η ιστορία της αρχίζεις στα 1972 και κρατά λίγο . < ´Οσο κρατάει ένας στεναγμός > όπως είναι ο τίτλος του βιβλίου της Ανν Φιλίπ, που το έγραψε μετά τον πρόωρο χαμό του διάσημου και κοσμαγάπητου ηθοποιού και συντρόφου της.

…

Το βιβλίο της Ισμηνης, μου έφερε στο νου τον σημαντικό καλλιτέχνη, που έζησε όσο κι ο πρόωρα χαμένος φίλος (37-38 χρόνια) κι η τελευταία του σύζυγος τον έκλαψε με ένα εξαιρετικής ευαισθησίας κείμενο.

Η διαφορά είναι ότι η Ανν έγραψε το βιβλίο της αμέσως,για να εκφράσει το σπαραγμό και την απόγνωση της για τον άδικο χαμό του συντρόφου της.

Η Ισμήνη μετά από 40 χρόνια αισθάνθηκε την ανάγκη να μιλήσει για τον αγαπημένο της, μόλις ησύχασε κάπως η άγρια θάλασσα της λύπης της, όταν στέγνωσαν τα δάκρυα και στόμωσαν οι στεναγμοί. Είναι δυο βιβλία με πολλές εσωτερικής ομοιότητες, παρά τις εξωτερικές διαφορές .

…

<Η αγαπη ´ολα τα θελει κι ´ολα τα μπορεί, >´εγραφε σε μαθητικό  Λεύκωμα μια νέα του 1935, την αγάπη περιέγραψε σε πολλές σελίδες η Ισμήνη Κ. Χωρίς γλυκόλογα και αισθηματολογίες, όταν οι ελπίδες καταρρέουν όταν η πίστη θρυμματίζεται, η αγάπη μένει – θέλει να μας πει.

…

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

Όρθιοι από αριστερά 2η Η Ρένα Χατζιδάκη (Κατάσταση πολιορκίας), Λιάνα Παρλαμά, Γ.Ζεβελάκης,Γιώργος Μαμαλάκης, Κώστας Καρυωτάκης,άγνωστη και καθισμένος ο Στέλιος Καστρινάκης( Από εκδρομή του Συλλόγου Κρητών Σπουδαστών το 1961 κάπου στην Εύβοια)

 

Ισμήνη Καρυωτάκη αρχιτέκτων,  στις παρυφές της γενιάς του Πολυτεχνείου